พระขุนแผนใบพุทรา
"ได้รับความนิยมและเป็นที่ศรัทธาเลื่อมใสของพุทธศาสนิกชนไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าพิมพ์อื่นๆ ปัจจุบันของแท้จะปรากฏให้เห็นน้อยมาก"
“พระขุนแผนใบพุทรา” พระเครื่องอีกพิมพ์หนึ่งของวัดใหญ่ชัยมงคล เดิมเรียกกันว่า “พระใบพุทรา” ต่อมาเปลี่ยนมาเรียกขานเป็น “พระขุนแผนใบพุทรา” อาจสืบเนื่องจากอิทธิพลของ “พระขุนแผนเคลือบ” ซึ่งเป็นที่นิยมและมีชื่อเสียงมาก และเห็นว่ามีแหล่งกำเนิดที่วัดใหญ่ชัยมงคลเช่นกันก็เป็นได้ ทั้งที่พุทธลักษณะและรูปทรงของพระทั้งสองพิมพ์แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง
ลักษณะพิมพ์ทรงของ “พระขุนแผนใบพุทรา” จะเป็นรูปกลมรีหัวและท้ายค่อนข้างป้านคล้าย “ใบพุทรา” ตรงกลางเป็นพระพุทธรูปประทับนั่ง แสดงปางมารวิชัย ลักษณะ “จับเข่าใน” คือพระกรข้างขวาขององค์พระไม่ได้วางทอดหน้าพระชานุ (เข่า) แต่จะวางอยู่ด้านข้างของพระชานุ พระพักตร์เรียบเกลี้ยง ไม่ปรากฏรายละเอียดของพระเนตร พระนาสิก และพระโอษฐ์ ปรากฏเฉพาะพระกรรณทั้งสองข้าง มีรัศมีเป็นวงกลมโดยรอบพระเศียร พระวรกายเรียบ ไม่ปรากฏเส้นสังฆาฏิ พระเพลาอยู่ในลักษณะนั่งขัดสมาธิราบ แสดงให้เห็นการซ้อนพระชงฆ์อย่างชัดเจนในลักษณะขวาทับซ้าย มีอาสนะรูปบัวคว่ำบัวหงาย และมีก้านบัวปรากฏ รองรับองค์พระพุทธรูปอยู่
“พระขุนแผนใบพุทรา” เป็นพระเนื้อดินเผา สีขององค์พระจะออกเป็นสีแดงอ่อนบ้างแก่บ้าง บางองค์มีเนื้อละเอียด บางองค์มีเนื้อค่อนข้างฟ่าม แต่อย่างไรก็ดี พระทุกองค์ก็จะมีลักษณะเฉพาะของเนื้อดินจังหวัดพระนครศรีอยุธยาคือ จะปรากฏเม็ดกรวดเล็กๆ ซึ่งมีสีต่างๆ เช่น สีน้ำตาล สีแดง และสีขาว อยู่ในเนื้อขององค์พระไม่มากก็น้อย อีกประการหนึ่งคือ องค์พระเมื่อผ่านการใช้จะขึ้นมันและแข็งแกร่งขึ้น
“พระขุนแผนใบพุทรา” นี้ นับเป็นพระที่มีความสำคัญและมีคุณค่าอีกพิมพ์หนึ่งของอยุธยา เนื่องด้วยนอกจากจะมีการค้นพบที่วัดใหญ่ชัยมงคลแล้ว ยังพบอีกแห่งที่วัดพุทไธสวรรค์ ซึ่งทั้งสองวัดนี้เป็นพระอารามหลวงที่ใหญ่โตในสมัยที่อยุธยาเป็นราชธานีทั้งสิ้น จึงสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นพระเครื่องที่สร้างขึ้นโดยบุคคลสำคัญจึงได้มีการบรรจุไว้ในวัดหลวงที่สำคัญถึงสองแห่ง กอรปกับพุทธคุณเป็นเลิศปรากฏแก่สายตาในด้านคงกระพันชาตรีและแคล้วคลาดจากภยันตราย ทำให้ได้รับความนิยมและเป็นที่ศรัทธาเลื่อมใสของพุทธศาสนิกชนไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าพิมพ์อื่นๆ ปัจจุบันของแท้จะปรากฏให้เห็นน้อยมาก เนื่องจากผู้ที่มีไว้ครอบครองโดยเฉพาะชาวอยุธยามีความภูมิใจและหวงแหน ต้องการเก็บรักษาไว้สืบทอดต่อไปยังลูกหลาน
โดย อ.ราม วัชรประดิษฐ์